miàozhīlǐsuǒyǐsìhūqíxiānyěmínghūjiāoshèzhīlǐdān
庙之礼,所以祀乎其先也。明乎郊社之礼,禘
chángzhī
yì
zhìguóqírúshìzhūzhǎnghū
尝之义,治国其如示诸掌乎。?
dìèr
shízhāng
第二十章
āigōngwènzhèng
zǐ
yuē
wénwǔzhīzhèng
bùzàifāngcè
qí
哀公问政。子曰:?文武之政,布在方策。其
réncún
zéqízhèngjǔ
qírénwáng
zéqízhèngxī
réndàomǐn
人存,则其政举;其人亡,则其政息。人道敏
zhèng
dìdàomǐnshù
fūzhèngyě
zhě
pú
lú
yě
gùwéizhèngzài
政,地道敏树。夫政也者,蒲卢也。故为政在
rén
qǔ
rén
yǐshēn
xiūshēnyǐ
dào
xiūdào
yǐ
rén
rénzhě
人。取人以身。修身以道。修道以仁。仁者,
rén
yě
qīnqinwéidà
yìzhě
yíyě
zūnxiánwéidà
qīn
人也,亲亲为大。义者,宜也,尊贤为大。亲
qinzhīshā
zūnxiánzhīděng
lǐ
suǒshēngyě
zàixiàwèi
bùhuò
亲之杀,尊贤之等,礼所生也。在下位,不获
hūshàng
mínbùkě
déér
zhìyǐ
gùjūn
zǐ
bùkě
yǐ
bùxiū
乎上,民不可得而治矣。故君子,不可以不修
shēn
sī
xiūshēn
bùkě
yǐ
bùshìqīn
sī
shìqīn
bùkě
yǐ
身。思修身,不可以不事亲。思事亲,不可以
bùzhīrén
sī
zhīrén
bùkě
yǐ
bùzhītiān
不知人。思知人,不可以不知天。?
tiānxiàzhī
dádàowǔ
suǒ
yǐxíngzhīzhěsān
yuē
jūnchényě
天下之达道五,所以行之者三,曰:君臣也、
fù
zǐ
yě
fū
fù
yě
kūn
dìyě
péngyǒuzhījiāoyě
wǔzhě
父子也、夫妇也、昆弟也、朋友之交也。五者,
tiānxiàzhī
dádàoyě
zhī
rén
yǒngsānzhě
tiānxiàzhī
dádé
天下之达道也。知、仁、勇三者,天下之达德
Page 9 of 20
yěsuǒyǐxíngzhīzhěyìyěhuòshēngérzhīzhīhuòxuéérzhī
也。所以行之者一也。或生而知之;或学而知
zhī
huòkùn
ér
zhīzhī
jí
qízhīzhī
yìyě
huòān
érxíng
之;或困而知之:及其知之,一也。或安而行
zhī
huòlì
érxíngzhī
huòmiǎnqiángérxíngzhī
jí
qíchénggōng
之;或利而行之;或勉强而行之:及其成功,一也。
zǐyuē
hǎoxuéjìn
hūzhī
lìxíngjìn
hū
rén
zhīchǐjìn
hū
yìyě
子曰:?好学近乎知。力行近乎仁。知耻近乎
yǒng
zhī
sī
sānzhě
zézhīsuǒyǐ
xiūshēn
zhīsuǒyǐ
xiūshēn
勇。知斯三者,则知所以修身。知所以修身,
zézhīsuǒyǐzhìrén
zhīsuǒyǐzhìrén
zézhīsuǒyǐzhìtiānxià
则知所以治人。知所以治人,则知所以治天下
guójiā
yǐ
国家矣。?
fánwéitiānxiàguójiāyǒujiǔjīng
yuē
xiūshēnyě
zūnxiányě
凡为天下国家有九经,曰:修身也、尊贤也、
qīnqin
yě
jìngdàchényě
tǐ
qúnchényě
zǐ
shùmínyě
lái
亲亲也、敬大臣也、体群臣也、子庶民也、来
bǎigōngyě
róuyuǎnrén
yě
huáizhūhóuyě
xiūshēn
zédào
lì
百工也、柔远人也、怀诸侯也。修身,则道立。
zūnxián
zébúhuò
qīnqin
zézhū
fùkūn
dìbùyuàn
jìngdà
尊贤,则不惑。亲亲,则诸父昆弟不怨。敬大
chén
zébùxuàn
tǐ
qúnchén
zéshìzhībào
tǐzhòng
zǐ
shùmín
臣,则不眩。体群臣,则士之报体重。子庶民,
zébǎixìngquàn
lái
bǎigōng
zécáiyòngzú
róuyuǎnrén
zé
sì
则百姓劝。来百工,则财用足。柔远人,则四
fāngguīzhī
huáizhūhóu
zétiānxiàwèizhī
方归之。怀诸侯,则天下畏之。
Page 10 of 20
qímíngshèngfúfēitǐbùdòngsuǒyǐxiūshēnyěqùchányuǎnsè
齐明盛服,非体不动:所以修身也。去谗远色,
jiànhuòér
guìdé
suǒ
yǐquànxiányě
zūn
qíwèi
zhòngqílù
贱货而贵德,所以劝贤也。尊其位,重其禄,
tóngqíhàowù
suǒ
yǐquànqīnqin
yě
guānshèngrènshǐ
suǒ
yǐquàn
同其好恶,所以劝亲亲也。官盛任使,所以劝
dàchényě
zhōngxìnzhònglù
suǒ
yǐquànshìyě
shíshǐ
bóliǎn
大臣也。忠信重禄,所以劝士也。时使薄敛,
suǒ
yǐquànbǎixìngyě
rìshěngyuèshì
jìbǐngchēngshì
suǒ
yǐquàn
所以劝百姓也。日省月试,既禀称事,所以劝
bǎigōngyě
sòngwǎngyínglái
jiāshànérguānbùnéngsuǒ
yǐ
róuyuǎnrén
百工也。送往迎来,嘉善而矜不能所以柔远人
yě
jìjuéshì
jǔ
fèiguó
zhìluànchíwēi
cháopìn
yǐ
shí
也。继绝世,举废国,治乱持危,朝聘以时,
hòuwǎngér
bólái
suǒ
yǐhuáizhūhóuyě
fánwéitiānxiàguójiāyǒu
厚往而薄来,所以怀诸侯也。凡为天下国家有
jiǔjīng
suǒ
yǐxíngzhīzhě
yìyě
九经,所以行之者一也。
fánshì
yùzé
lì
bùyùzéfèi
yánqiándìng
zébùhē
凡事,豫则立,不豫则废。言前定,则不跲。
shìqiándìng
zébùkùn
xíngqiándìng
zébùjiù
dàoqiándìng
事前定,则不困。行前定,则不疚。道前定,
zébùqióng
则不穷。
zàixiàwèibùhuòhūshàng
mínbùkě
déér
zhìyǐ
huòhūshàngyǒu
在下位不获乎上,民不可得而治矣。获乎上有
dào
bùxìn
hūpéngyǒu
bùhuòhūshàngyǐ
xìn
hūpéngyǒuyǒudào
道:不信乎朋友,不获乎上矣。信乎朋友有道:
bùshùnhū
qīn
bùxìn
hūpéngyǒu
yǐ
shùnhū
qīnyǒudào
fǎnzhě
不顺乎亲,不信乎朋友矣。顺乎亲有道:反者
Page 11 of 20
shēnbùchéngbùshùnhūqīnyǐchéngshēnyǒudàobùmínghūshàn
身不诚,不顺乎亲矣。诚身有道:不明乎善,
bùchénghūshēnyǐ
不诚乎身矣。
chéngzhě
tiānzhīdàoyě
chéngzhīzhě
rénzhīdàoyě
chéngzhě
诚者,天之道也。诚之者,人之道也。诚者,
bùmiǎnérzhōngbù
sī
ér
dé
cōngróngzhōngdào
shèngrén
yě
chéngzhī
不勉而中不思而得:从容中道,圣人也。诚之
zhě
zéshànér
gùzhízhīzhěyě
者,择善而固执之者也。
bóxuézhī
shěnwènzhī
shènsī
zhīmíngbiànzhī
dǔxíngzhī
yǒu
博学之,审问之,慎思之明辨之,笃行之。有
fúxué
xuézhī
fúnéng
fúcuòyě
yǒu
fúwèn
wènzhī
fúzhī
弗学,学之弗能,弗措也。有弗问,问之弗知,
fúcuòyě
yǒu
fú
sī
sī
zhī
fú
dé
fúcuòyě
yǒu
fúbiàn
弗措也。有弗思,思之弗得,弗措也。有弗辨,
biànzhī
fúmíng
fúcuòyě
yǒu
fúxíng
xíngzhī
fúdǔ
fúcuò
辨之弗明,弗措也。有弗行,行之弗笃,弗措
yě
rén
yìnéngzhī
jǐ
bǎizhī
rénshínéngzhī
jǐ
qiānzhī
也。人一能之,己百之。人十能之,己千之。
guǒnéngcǐ
dào
yǐ
suī
yú
bìmíng
suīróu
bìqiáng
果能此道矣,虽愚必明,虽柔必强。
dìèr
shíyìzhāng
zìchéngmíng
wèizhīxìng
zìmíngchéngwèizhījiào
第二十一章:自诚明,谓之性;自明诚谓之教。
chéngzémíngyǐ
míngzéchéngyǐ
yòu
dìèr
shíyìzhāng
zǐ
sīchéng
诚则明矣;明则诚矣。右第二十一章。子思承
shàngzhāng
fū
zǐ
tiāndàoréndàozhī
yì
ér
lìyányě
zìcǐ
yǐ
上章,夫子天道人道之意,而立言也。自此以
Page 12 of 20